پرنده هدایت‌پذیر از دور یا همان پهپاد کار خود را از سال ۱۸۴۹ در اتریش آغاز کرد و امروز با پیشرفت تکنولوژی به حدی گسترش پیدا کرده که به طور گسترده در زمینه‌های مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی، جغرافیایی و نظامی به کار گرفته می‌شوند.

در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و گسترش ۲۵۰ مدل پهپاد در مدل‌های بسیار کوچک، مینیاتوری و پهپاد‌های سنگین هستند که بیشتر نمونه سنگین در زمینه نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی، پهپاد‌های تجسسی و جاسوسی، پهپاد‌های پشتیبانی و لجستیکی کاربرد دارند.

ورود ایران به باشگاه ساخت پهپاد

ایده اولیه ساخت پهپاد در کشورمان به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد، اما این موضوع هربار با شکست روه‌به‌رو شد تا این که پس از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ نیرو‌های مسلح با همکاری جوانان انقلابی در جهاد دانشگاهی اصفهان کار ساخت یک پهپاد شناسایی را آغاز کردند.

این موضوع موجب شد تا اولین پهپاد شناسایی ایرانی با نام تلاش با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت که با رادیو کنترل هدایت می‌شد، ساخته شود و پس از آن هم تلاش ۲ با سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت، شعاع عملیاتی ۵ کیلومتر، سقف پروازی ۲۷۰۰ متر و مداومت پروازی ۴۵ دقیقه پا به میدان نبرد گذاشت و در نتیجه گردان رعد سپاه پاسداران جهت انجام عملیات‌های شناسایی با پهپاد‌ها به وجود آید.

با ایده طراحی و ساخت تلاش، پس از مدتی خانواده پهپاد مهاجر ساخته شد که این روز‌ها به پرنده‌ای استراتژیک برای نیرو‌های مسلح تبدیل شده، اما این پایان ماجرا نبود، جوانان ایران اسلامی چنان در زمینه پهپادی ورود پیدا کردند که بعد از ۴ دهه امروز نه تنها به قدرت پهپادی جهان تبدیل شدند، بلکه با تجهیزات پیشرفته خود در جنگ الکترونیک انواع پهپاد‌های دشمن را هم به دام انداختند.

گواه این موضوع شکار پهپاد گلوبال هاوک ۲۲۰ میلیون دلاری و در اختیار گرفتن پهپاد رادارگریز جانور قندهار یا همان ۱۷۰ RQ است، پهپاد‌های دیگری هم در طول سال‌های گذشته منهدم شدند که گوشه‌ای از آن در نمایشگاه شکار کرکس‌ها به نمایش درآمد، پهپاد‌هایی که امروز به لطف دانش بومی جمهوری اسلامی ایران با تفاوت نسبت به مدل غربی به تولید رسیده است.

در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان هم قصد دارد تا مجموعه گزارش‌هایی دستاورد‌های حوزه پهپادی کشور را که به صورت بومی طراحی و ساخته شده‌اند را بررسی و تحلیل کند.

ما در گزارش‌های قبلی از این مجموعه، پهپاد‌های شاهد ۱۲۹،  مهاجر ۱، سیمرغ،  مهاجر ۲، صاعقه، مهاجر ۳ و ۴ ، صادق، مهاجر ۶ ، کرار، یسیر، حماسه، ابابیل، سریر ، ابابیل ۲، کمان ۱۲ ، کیان ، حازم، مهاجم ۹۲، فرپاد، سفره‌ماهی ، سینه سرخ ، دلتا، طارق و سیمرغ دریاپایه را بررسی کردیم. در گزارش بیست و هفتم پهپاد فراز ۱۰۲ را بررسی کردیم که متن آن را در ادامه مطالعه می‌کنید.

فراز ۱۰۲، پهپادی که در هر لحظه عملیاتی می‌شود

یکی دیگر از پهپاد‌های جمهوری اسلامی ایران که در جهت تمرین نیرو‌های تازه‌کار کشور ساخته شد فراز ۱۰۲ است، اما این پهپاد با ویژگی‌های خاص خود توانست به سرعت جای خود را در میان یگان‌های پهپادی و حتی نیرو‌های زمینی جهت شناسایی استحکامات دشمن باز کند.

فراز ۱۰۲ یک نمونه دیگر از پهپاد‌های فوق سبک و دست پرتاب ایرانی است که به صورت خلبان خودکار پرواز می‌کند و قابلیت پرواز بر اساس مسیر و اهداف از پیش تعیین شده را دارد، این پهپاد در حال پرواز ارتباط با خلبان زمینی دارد و حتی قادر است در صورت قطع شدن ارتباط زمینی به صورت غیر فعال (Off line) و طبق برنامه از پیش تعیین شده پرواز کند.

این پهپاد با طول حدود ۱.۵ متر، جرم بین ۴ تا ۵ کیلوگرم جز دسته پهپاد‌های کوچک حساب می‌شود و به واسطه همین ابعاد توان مانور بالایی دارد؛ فراز ۱۰۲ با وزن سبک به راحتی می‌تواند در هر باندی نشست و برخاست داشته باشد؛ از طرف دیگر کوچکی و سبکی این مزیت را به پهپاد فراز ۱۰۲ داده تا نیرو‌های عمل‌کننده بتوانند با جداسازی قطعات، آن را کوله‌پشتی ریخته و حمل کنند.

نکته مهم دیگر در مورد این پهپاد این است که برای عملیاتی کردن فقط به یک نفر نیاز دارد، موضوعی که در نیرو‌های مسلح بسیاری از کشور‌ها به خصوص کشور‌های پیشرفته مورد توجه است و در حال حاضر فقط چند کشور دانش ساخت چنین پهپادی را دارند که جمهوری اسلامی ایران هم جز آن‌ها است.

این پهپاد بومی با ابعاد کوچک، اما توانایی پرواز تا ارتفاع ۳۳۰۰ متر را دارد، البته گفته شده که نمونه‌های به‌روزتر تا ارتفاع ۳۵۰۰ متر پرواز می‌کنند، یکی دیگر از ویژگی‌ها فراز ۱۰۲ سرعت آن است که از یک موتور الکتریکی با ملخ پلاستیکی نصب شده در پشت بدنه تامین می‌شود، این پرنده می‌تواند با بیشینه سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت پرواز کند البته سرعت گشت‌زنی این پهپاد ۶۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت پیمایشی در حدود ۷۵ کیلومتر بر ساعت را دارد.

اما به جرات می‌توان مهم‌ترین ویژگی فراز ۱۰۲ را انجام عملیات انتحاری در صورت نیاز دانست، این پهپاد با وزنی که پیش‌تر گفته شد می‌تواند نزدیک به ۱ کیلوگرم مواد منفجره را برای زمان پرواز ۳۰ دقیقه حمل کند؛ ضبط و ارسال تصاویر و اطلاعات در مأموریت شناسایی، گشت زنی و کنترل منطقه تا شعاع عملیاتی ۱۰ کیلومتر و در مدت ۷۰ دقیقه ویژگی دیگر این پهپاد است.

ساخت پرنده‌هایی مانند فراز ۱۰۲ این قابلیت را به نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران می‌دهد تا هدف را در عمق استراتزیک مورد هدف قرار دهد، موضوعی که خواب دشمن را آشفته و دوستان ایران را شاد کرده چرا که این پهپاد‌ها تهران را قادر می‌سازد متناسب با هر تهدید تجهیزات مورد نیاز پاسخگویی آن را در انواع مختلف بسازد تا هیچ دشمنی فکر تجاوز به این سرزمین را در ذهن هم پرورش ندهد.